રણથંભોર, રાજસ્થાનના હૃદયસ્થલમાં વસેલું, પોતાની વાઘો માટે પ્રખ્યાત છે, પરંતુ અહીંની સાચી ભવ્યતા કિલ્લા અને મંદિરમાં છુપાયેલી છે. 10મી સદીના ચૌહાણ રાજા હમ્મીર દેવ ચૌહાણ દ્વારા નિર્મિત આ કિલ્લો અનેક યુદ્ધો, ઘેરાઓ અને રાજવંશોના उत्थાન-પતનનો સાક્ષી રહ્યો છે. હાથી પોલ અને ગણેશ પોલ જેવા ભવ્ય દ્વાર, તૂટી ગયેલા રૂમો, જૂના ભંડારખાનાં અને પ્રાચીન તળાવો કિલ્લાની વાર્તાઓ વાચે છે — રાજાશાહી યાત્રાઓ, યુદ્ધના ડોળ અને મંદિરોની ઘંટલીઓની લય અહીં પથ્થરમાં ઝળહળે છે.
કિલ્લાની શિખરે, એક શાંત આંગણામાં ત્રિનેત્ર ગણેશ મંદિર વસેલું છે. કહેવાય છે કે 1299ના ઘેરા દરમિયાન રાજા હમ્મીર દેવ ચૌહાણના સ્વપ્ન દ્વારા ત્રિનેત્ર ગણેશનું સ્વયં પ્રગટિત મૂર્તિ મળી આવી હતી. આજે પણ આ મૂર્તિ ભગવાન ગણેશને તેની પત્નીઓ રિદ્ધિ અને સિદ્ધિ અને પુત્રો શુભ-લાભ સાથે દર્શાવે છે — વિશ્વમાં આ પ્રકારનું Few મંદિર છે. ભક્તિના આ કેન્દ્રમાં, લોકો પોતાના પ્રથમ લગ્નના આમંત્રણો મોકલતાં રહે છે, જે ભક્તિ અને વિશ્વાસની અનોખી પરંપરા દર્શાવે છે.
જંગલની સફારીમાં વાઘોની શોધ એક રોમાંચક અનુભવ છે, પરંતુ કિલ્લાની પ્રાચીન દિવાલો અને મંદિરના શાંત પવિત્ર સ્થળોએ સમયની ગાઢતા, ભક્તિ અને ઐતિહાસિક મહિમા સ્પષ્ટ દેખાય છે. રણથંભોર કિલ્લો માત્ર એક ઐતિહાસિક સ્મારક નથી — તે જીવંત વારસો છે, જ્યાં પ્રકૃતિ અને માનવ ધાર્મિક શ્રદ્ધાનો સુંદર સંમિલન જોવા મળે છે.
સ્થાપના અને ઇતિહાસ
- નામ: રણથંભોર કિલ્લો
- સ્થાન: રાજસ્થાન, ભારત
- સ્થાપના: 10મી સદી, ચૌહાણ રાજા હમ્મીર દેવ ચૌહાણ દ્વારા
- પ્રસિદ્ધિ: રાજાઓના શાસન, યુદ્ધો અને ઘેરાઓનો સાક્ષી


ભૌતિક માળખું
- મુખ્ય દ્વાર: હાથી પોલ, ગણેશ પોલ
- શિલ્પકલા: રાજપૂત અને મુગલ શૈલીઓનું સંયોજન
- આવર્તન: તૂટી ગયેલા રૂમો, જૂના ભંડારખાનાં, પ્રાચીન તળાવો
- વિહંગમ દૃશ્ય: કિલ્લા પરથી રણથંભોર રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન અને પદ્મ તળાવ દર્શાય છે
ભૌતિક માળખું અને નકશો
- અખંડ દિવાલો: કિલ્લાના ઘેરાઓ અને યુદ્ધના રક્ષણ માટે ઊંચા પથ્થરના દીવાલ
- મુખ્ય દ્વાર:
- હાથી પોલ – રાજાઓના શૌર્ય અને ઘેરાઓની યાદ અપાવે છે
- ગણેશ પોલ – ધાર્મિક અને સન્માનજનક પ્રવેશ
- અંદરનાં સ્થળો:
- તૂટી ગયેલા રૂમો – સૈનિકો અને દરબારી જીવન દર્શાવે છે
- જૂના ભંડારખાનાં – અનાજ અને પુરવઠા સંગ્રહ માટે
- પ્રાચીન તળાવો – કિલ્લાના પાણીની પુરવઠા અને યાત્રિક વિમર્શ માટે
- શ્રદ્ધાનુભવ માટે ત્રિનેત્ર ગણેશ મંદિર – કિલ્લાના શિખરે સ્થિત


PAGE SORCE : https://search.app/8hpsV